Bireysel emeklilik sisteminde (BES) birikim yapmak güzel de… o birikimi nasıl yönettiğin asıl farkı yaratan şey.
İşte bu noktada karşımıza şu soru çıkıyor:
* Fon dağılımını değiştirmek gerekir mi? Ne zaman, nasıl yapılmalı?
Gelin bu önemli ama çoğu zaman göz ardı edilen konuyu sade bir dille masaya yatıralım.
Fon Dağılımı Nedir?
Fon dağılımı, BES’e yatırdığın paranın hangi yatırım araçlarına yönlendirileceğini seçtiğin ayardır.
Yani “paramın %50’si hisse senedi fonunda, %30’u tahvilde, %20’si altındaydı” gibi bir tablo.
Bu dağılımı sen belirlersin ya da sistemin sunduğu otomatik önerileri kullanırsın.
Fon Dağılımı Neden Değiştirilir?
Çünkü hayat değişir. Piyasa koşulları değişir. Senin hedeflerin değişir.
Örneğin:
– Gençken yüksek riskli fonlar tercih edilir ama yaş ilerledikçe daha temkinli fonlara geçmek mantıklıdır.
– Ekonomi iyi gidiyorsa hisse senetleri tercih edilebilir, ama kriz beklentisi varsa tahvil veya altın daha güvenli olabilir.
– Kısa vadede nakit ihtiyacın varsa, para piyasası fonlarıyla riski azaltabilirsin.
Ne Zaman Fon Değiştirmeliyim?
İşte kritik soru bu. Fon değişikliği yapmak için acele etmemek lazım.
Aşağıdaki durumlar bir sinyal olabilir:
* Piyasada önemli bir değişim varsa:
Faiz artışları, jeopolitik riskler, döviz hareketleri gibi gelişmeler fon getirilerini etkileyebilir.
* Kendi hayatında değişiklik olduysa:
Evlilik, çocuk, iş değişikliği, yaş gibi faktörler risk algını etkileyebilir.
* Fonunun performansı sürekli geride kalıyorsa:
Fonunun geçmiş dönem performansı diğer benzer fonlara göre düşükse, başka alternatifleri değerlendirme zamanı gelmiş olabilir.
* Ama şuna dikkat:
“Borsa düştü hemen fonu değiştireyim!” gibi refleksif kararlar bazen zarar getirir.
Piyasa hareketleri her zaman geçici olabilir. Panik yerine stratejiyle hareket etmek en doğrusu.
Fon Dağılımı Kaç Kez Değiştirilebilir?
Yılda:
– 6 kez fon dağılımı değişikliği yapabilirsin.
– 4 kez de emeklilik şirketi değişikliği hakkın var.
Yani toplamda 6 hamlen var, her günü değerlendirmek gereksiz. Bu hakları gerçekten ihtiyaç duyduğunda kullanmak önemli.
Yaşa ve Risk Profiline Göre Dağılım Önerisi
Bu kesin bir reçete değil ama fikir vermesi açısından örnek verelim:
| Yaş Grubu | Hisse Senedi | Tahvil/Bono | Altın | Para Piyasası |
|---|---|---|---|---|
| 20–35 | %60 | %20 | %10 | %10 |
| 36–50 | %40 | %30 | %20 | %10 |
| 51+ | %20 | %40 | %20 | %20 |
Yine de en doğru dağılım, senin yatırım hedefin, beklentin ve risk iştahınla şekillenir.
İstersen bazı BES firmaları tarafından sunulan otomatik fon değişim sistemleri de kullanılabilir (örneğin hedef yaş fonları).
Sözün Özü
Fon değişikliği yapmak BES’in gizli gücüdür. Doğru zamanda yapılan küçük ayarlamalar, uzun vadede ciddi fark yaratabilir.
Ama unutma:
* Sürekli değiştirerek değil, stratejik hareket ederek kazanılır.
Paranı tanı, hedefini bil, piyasayı takip et. Ve gerektiğinde dümeni hafifçe kırmaktan çekinme.