Borsada yeni bir şirketin sahneye çıkışı her zaman heyecanlıdır. Yatırımcılar için yeni bir fırsat, şirketler içinse yeni bir dönem. Peki, bu yeni sahneye çıkan şirketlerin “bilet fiyatı” nasıl belirleniyor dersiniz? Yani, bir şirket halka arz olurken, hisse başı fiyat neden 20 TL ya da 55 TL oluyor?
Bu yazıda halka arz fiyatının nasıl belirlendiğini, mutfakta neler döndüğünü ve yatırımcılar için bu fiyatın ne anlama geldiğini sade bir dille anlatacağım. Hazırsanız, başlıyoruz.
Halka Arz Nedir, Önce Oradan Başlayalım
Halka arz, bir şirketin ilk defa hisselerini borsada yatırımcılara sunmasıdır. Yani şirket “artık biz de buradayız, yatırımcılara açılıyoruz” der. Ama bu noktada ilk soru şudur:
“Bu hisselerin fiyatı ne olacak?”
Yani hisse başı kaç TL’den yatırımcıya sunulacak?
Halka Arz Fiyatı Nasıl Belirlenir?
Şirketin hisse fiyatı öyle kafaya göre belirlenmez. Bu işin arkasında hem finansal hesaplamalar hem de piyasa beklentileri vardır. İşte o sürecin perde arkası:
1. Şirketin Değeri Hesaplanır
İlk adım, şirketin kaç para ettiğini anlamaktır. Bu da genelde bağımsız bir değerleme raporuyla yapılır. Finansal tablolar, gelecek beklentileri, sektördeki yeri, rakiplerle kıyaslamalar… hepsi göz önüne alınır. Amaç, şirketin gerçekçi bir piyasa değerini ortaya koymak.
2. Arz Edilecek Hisse Oranı Belirlenir
Şirketin tamamı satılmaz tabii. Diyelim ki şirketin %20’si halka arz edilecek. Ve şirketin toplam değeri 2 milyar TL çıktı. Bu durumda halka arz edilecek kısmın değeri 400 milyon TL olur.
3. Fiyatlandırma Yöntemi Seçilir
İşte en kritik kısım bu: hisse fiyatı nasıl belirlenecek?
Burada genelde iki yöntem var:
a) Sabit Fiyatla Talep Toplama
Şirket, “bizim hissemiz 30 TL, isteyen bu fiyattan alsın” der. Basit ve net. Ancak burada şirket, talebin az mı çok mu geleceğini önceden tahmin etmek zorundadır.
b) Fiyat Aralığıyla Talep Toplama (Book Building)
Bu yöntem biraz daha piyasa dostudur. Örneğin, “hisselerimiz 28-32 TL arası bir fiyattan satılacak” denir. Yatırımcılar bu aralıkta kaç liradan almak istediklerini bildirir. En çok talep hangi fiyatta toplanırsa, halka arz o fiyattan yapılır. Yani arz-talep dengesine göre gerçekçi bir fiyat ortaya çıkar.
Peki Neden Bu Kadar Önemli?
Çünkü doğru fiyatlama, hem şirketin hem yatırımcının kazandığı bir senaryo yaratır. Fiyat çok yüksek belirlenirse yatırımcı zarar eder, talep düşer. Çok düşük olursa şirket ucuza gitmiş olur. Denge çok hassastır.
Bu yüzden iyi bir halka arz, fiyatlamayla başlar. Ne eksik ne fazla. Piyasanın kaldırabileceği, şirketin değerine uygun, yatırımcının da içine sinecek bir rakam bulunur.
Kapanış: Yatırımcıya Tavsiye
Halka arzlarda sadece “fiyat” değil, o fiyatın hangi temele dayandığı önemlidir. Sadece fiyat ucuz diye almak yerine, şirketin gerçekten sürdürülebilir ve sağlam bir temeli var mı, buna bakın. Unutmayın, halka arzlar kısa vadeli kazanç sağlayabilir ama uzun vadeli yatırım için sağlam şirketleri seçmek her zaman daha akıllıca olur.
Son söz: Halka arz fiyatı sadece bir sayı değildir. O, şirketin geçmişiyle geleceği arasında bir köprüdür. Siz de bu köprüden geçmeden önce köprünün taşıyıcı kolonlarını iyi inceleyin !!!