14 Maddede Bireysel Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı

Son dönemde ülkemizde en popüler finansal konulardan biri Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) oldu. Özellikle yatırdığımız tutara %25 oranında devlet katkısı verilmeye başlanması sistemi yatırımcılar açısından daha çekici hale getirdi. Bu da bireysel emeklilik şirketlerini “devlet katkısı”  temelinde agresif pazarlama stratejilerine yöneltti. Bazı yatırımcılar aylık bazda makul tutarlar öderken, bazı yatırımcılar ise milyonla ifade edilebilecek tutarları BES’e yatırmaya başladılar. Yatırımcıların kafasında devlet katkısı ile ilgili bir sürü soru işaretleri oluşmaya başladı: “Çok yatıran daha fazla mı devlet katkısı alıyor? Devlet katkısının sınırı yok mu? Devlet bu kadar saf mı ki bana yatırdığım tutarın %25’i  kadar para veriyor? Bugün 100 bin TL ödeme yaparak ikinci BES’imi yaptım daha fazla devlet katkısı almak için. Acaba doğru mu yaptım?”

Bunlar gibi bir sürü soru var insanların kafasında. Ben de Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki devlet katkısıyla ilgili bilinmesi gereken temel bilgileri 14 maddede özetlemeye çalıştım. Umarım faydalı olur…

 1) Yatırdığınız aylık ya da toplu tutara ek olarak, devlet de yatırdığınız tutarın %25’i kadar para yatırıyor sizin hesabınıza. Diyelim ki 100 lira yatırdınız. Devlet de sizin adınıza açılan katkı payı hesabına 25 lira yatırıyor. Böylece 125 liranız oluyor. 500 lira yatırırsanız, devlet de 125 lira yatırıyor ve böylece 625 liranız oluyor.

2) Yıllık alacağınız toplam devlet katkısı yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının %25’ini aşamaz. Yani yatırdığınız tutar ne kadar çok olursa olsun, alacağınız devlet katkısının bir üst sınırı vardır. Örneğin, 2014 yılı için yıllık brüt asgari ücret toplamı 13.230 TL’dir (aylık 1.102,5 lira). Eğer sizin yatırdığınız yıllık toplam katkı payı 13.230 lira ve üzerinde olursa, alacağınız toplam devlet katkısı 3.307,5 lirayı geçemez. Bu yüzden BES ödemeniz 2014 yılı için aylık en az 1.102,5 lira ya da yıllık 13.230 lira ise siz zaten maksimum devlet katkısını alıyor olacaksınız. Bu tutarın üstünde yapacağınız ödemelerin devlet katkısı açısından size bir katkısı olmayacaktır.

3) Devlet katkısı üst limiti hesap bazında değil, katılımcı bazında hesaplanır. Yani siz farklı bireysel emeklilik şirketlerinden birden fazla BES yaptırsanız bile alacağınız toplam devlet katkısı yıllık toplam brüt asgari ücret tutarının %25’ini aşamaz. A kurumuna 200 lira, B kurumuna 500 lira yatırıyorsanız, alacağınız toplam devlet katkısı 700 (500+200) liranın %25’i kadardır.Ama eşiniz ve 18 yaşından büyük çocuklarınız için BES yaptırırsanız, her aile üyesi devlet katkısından ve sistemin diğer tüm avantajlarından faydalanır.

4) Devlet katkısına hak kazanabilmek için bireysel emeklilik sisteminde kalma süresine yönelik şartlar bulunmaktadır. Buna göre, BES sisteminde;

                 a) 3 yıldan az süre kalırsak devlet katkısını alamayız

                 b) 3 – 6 yıl arası kalırsak devlet katkısının %15’ini alabiliriz

                 c) 6 – 10 yıl arasında kalırsak devlet katkısının %35’ini alabiliriz

                 d) 10 yıldan fazla kalır ama 56 yaşından önce çıkarsak devlet katkısının %60’ını alabiliriz

                 e) En az 10 yıl kalır ve 56 yaşını doldurup sistemden çıkarsak devlet katkısının tamamını alabiliriz

5) Devlet katkısı; bireysel emeklilik hesabınız içindeki sadece devlet katkısına ilişkin tutarları takip edebildiğiniz alt hesaba yatırılır. Böylece, ödediğiniz katkı paylarıyla oluşan birikiminiz ile devlet katkısıyla oluşan birikiminizi ayrı ayrı izleyebilirsiniz.

6) Bireysel emeklilik şirketinizi değiştirmek istediğinizde, devlet katkısı hesabındaki tutarlar da yeni şirkete aktarılır.

7) Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)’ndeki devlet katkısı, 01.01.2013 tarihinden itibaren yatırdığınız katkı payları için ödenir.

8) Devlet katkısı; sadece 18 yaşından büyük Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları’na ödenir. Yabancılar BES yapabilir ama devlet katkısından yararlanamaz. Ayrıca 29.05.2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. Maddesine göre, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve bunların altsoyları tarafından ya da bu kişiler adına yatırılan katkı payları için de devlet katkısı ödenir.

9) Devlet katkısının değerlendirileceği fonda yer alması gereken yatırım araçları ve oranları Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenmiştir.

10) Bireysel emeklilik sisteminde emeklilik şartlarını (10 yıl ve 56 yaş) yerine getirmiş olsanız bile, sistemde kalıp ödeme yapmayı sürdürdüğünüz sürece devlet katkısını almaya devam edersiniz.

11) Bireysel emeklilik sisteminde emeklilik şartlarını (10 yıl ve 56 yaş) yerine getirip 29.06.2012 ile 29.06.2014 birikiminizi aldıysanız, eğer sisteme tekrar girerseniz devlet katkısını devlet katkısını 31.12.2014 tarihinden sonra almaya başlayabilirsiniz.

12) Devlet katkısı hesabındaki tutarlar haczedilemez, rehnedilemez, iflas masasına dâhil edilemez. Ayrıca devlet katkısı, Hazine Müsteşarlığı bütçesine konulan ödenekten yapıldığı için devlet katkısı ödeneğinden bütçenin diğer kalemlerine hiçbir şekilde aktarma yapılamaz.

13) 05.2012 tarihinden itibaren sisteme girip, 29.06.2012 ile 29.06.2014 tarihleri arasında birikiminizi alıp sistemden çıktıysanız, tekrar bireysel emeklilik sözleşmesi yaptırmak istediğinizde 31.12.2014 tarihine kadar yapacağınız ödemeler için develet katkısı ödenmeyecektir.

14) Bireysel emeklilik sistemine 01.01.2013’ten önce girdiyseniz, 01.01.2013 e kadar geçen süre eğer;

              a) 3 -6 yıl arası ise 1 yıl

              b) 10 yıl arası ise 2 yıl

              c) 10 yıldan fazla ise 3 yıl

olacak şekilde, devlet katkısı hesabındaki tutara hak kazanmak için bir defaya mahsus olmak üzere 01.01.2016 tarihinde ekleme yapılacaktır.

Örneğin sisteme 01.01.2006 yılında girdiniz. 01.01.2013’te 7 yıldır sistemde bulunuyorsunuz demektir. Devlet katkısı 01.01.2013’ten itibaren ödenmeye başlamıştı. Devlet katkısının belli bir yüzdesini ya da tamamını alabilmek için sistemde bulunma sürelerini 7. maddede belirtmiştik. 01.01.2016 tarihi geldiğinde siz 3 yıldır devlet katkısı alıyor olacaksınız. Ama 01.01.2013’e kadar olan 7 yıllık süreden dolayı 2 yıl daha eklenecek bu süreye. Böylece toplam süreniz 5 yıl olacak devlet katkısı tutarına hak kazanmak için. Böylece siz 2023 yılı yerine 2021 yılında 56 yaşını da doldurmak şartıyla devlet katkısının tamamına hak kazanmış olacaksınız.